کنه قرمز مرکبات
آفات و بیماری های گیاهی در طول دوران زندگی بشر باعث هدر رفتن منابع بسیاری شده اند به طوری که در برخی موارد صد در صد محصول را از بین برده اند. از جمله عوامل خسارت زا در مرکبات آفات، بیماری ها و علفهای هرز هستند. کنه قرمز یکی از آفات مهم مرکبات در شمال ایران می‌باشد. جمعیت زیاد این آفت باعث تعویق در رشد، کاهش عملکرد و ریزش برگهای درختان می‌شود. کنه قرمز به عنوان یکی از آفات مهم در شمال کشور مطرح است و از آفات غیر مستقیم است که با تغذیه از برگ باعث از بین بردن کلروفیل و کاهش فتوسنتز و در نهایت کاهش رشد درختان مرکبات و عملکرد محصول می‌شود.
معرفی آفت کنه قرمز
در ایران از نظر خسارت زایی ابتدا کنه قرمز و سپس کنه زنگاری مرکبات قرار دارند. این آفت به شاخه ها، برگها و میوه ها خسارت وارد می‌کند. علائم آفت کنه قرمز به صورت لکه های کوچک خاکستری یا نقره ای به صورت نقطه نقطه است که باعث کاهش فتوسنتز و افزایش تعرق می‌شود. در صورت هجوم شدید منجر به نکروز و ریزش برگها قبل از موعد و سرخشکیدگی ساقه و کاهش توان یا ضعف درختان می‌شود. در اثر حمله این آفت پوست انواع میوه نقره ای و بد رنگ می‌شود.
میزبان های آفت کنه قرمز
علاوه بر مرکبات گیاهانی مانند کرچک، سنجد، برگ بو، رز، بادام، گلابی و برخی از گراس ها میزبان های این آفت هستند. کنه قرمز مرکبات از آفات جدی و خطرناک مرکبات در تمام دنیا شناخته شده است. در بزاق این آفت سموم تحریک کننده رشد وجود دارد که باعث ایجاد علائم خسارت می‌شود. این افت از برگ تغذیه کرده که باعث کاهش عملکرد می‌شود. کنه قرمز مرکبات در اثر تغذیه از شیره برگ، میوه و شاخه های سبز به ارقام مختلف مرکبات خسارت وارد کرده و خسارت آن بر روی میوه ها بیشتر است. خسارت آن به صورت کم رنگ شدن رنگ پوست میوه و برگ دیده می‌شود.
اگر برگها توسط کنه تار عنکبوتی آسیب ببینند ممکن است با کوچکترین بادی ریزش کنند. آلوده شدن درختان با تراکم بالای این آفت و ایجاد تنش خشکی مثل بادهای خشک و کم بودن رطوبت خاک، باعث ریزش برگها، میوه و سرخشکیدگی شاخه های جوان می‌شود. این شرایط خشک اغلب در پاییز، اوایل زمستان و بهار اتفاق می‌افتد. رزش برگها از قسمت های بالای درختان آلوده به این آفت شروع می‌شود.
چرخه زندگی آفت کنه قرمز
آفت کنه قرمز زمستان های سرد را به صورت تخم در روی سرشاخه ها می‌گذراند و در زمستان های ملایم می‌تواند در مراحل مختلف زندگی از تخم، لارو و پوره روی برگها وجود داشته باشد. هر کنه ماده در روز 1 تا 3 عدد و در طول زندگی خود بین 20 تا 50 عدد تخم می‌گذارد. مدت تخم ریزی آن بین 2 تا 3 هفته طول می‌کشد. طول دوره جنینی در دمای 25 درجه سانتی گراد 6 روز و در دمای 30 درجه سانتی گراد 5 روز خواهد بود. این کنه در شمال کشور 19 نسل دارد و کوتاه ترین نسل آن مربوط به تابستان است به مدت 9 روز و بلند ترین نسل آن در زمستان به مدت 50 روز است. بهار وپاییز مناسب ترین فصل برای فعالیت کنه قرمز مرکبات است. جمعیت آن در بهار، اواخر تابستان و سرمای زمستان مقاومت زیادی ندارد و اکثر پوره هاو افراد کامل از بین می‌روند.
نحوه انتشار آفت کنه قرمز مرکبات
کنه قرمز مرکبات بوسیله باد و ادوات کشاورزی قابل انتشار است. معمولا درجه حرارت های بالا ورطوبت نسبی کم باعث رشد جمعیت این نوع کنه می‌شود و رطوبت بالا باعث افزایش دشمنان طبیعی این آفت مانند قارچ ها شده و در نتیجه کاهش جمعیت آفت می‌شود. در دماهای بالاتر از 40 درجه سانتی گراد هم جمعیت آفت کم می‌شود. بارندگی های پی در پی و شدید باعث کاهش چشمگیر این آفت می‌شود. در شمال کشور از اواسط بهار تا اواسط پاییز ماسب ترین شرایط برای طغیات احتمالی آفت است.
کنترل بیولوژیک آفت کنه قرمز
سطح اقتصادی آفت تراکمی از جمعیت آفت است که برای کشاورز باعث زیان اقتصادی می‌شود.
استفاده از روش های بیولوژیک یک راهکار برای کنترل آفت کنه قرمز است. استفاده از برخی حشرات مانند کفشدوزک Stethorus و کنه شکارگر A. longisetus از فراوان ترین دشمنان طبیعی در جمعیت بالای کنه قرمز مرکبات هستند. البته استفاده از کفشدوزک نسبت به کنه ها موثر تر است.
مبارزه شیمیایی با آفت کنه قرمز مرکبات
استفاده از کنه کش هایی مانند تترادیفون، کلونتزین، بروموپروپیلات، بنزوکسی میت یا هگزی تیازوکس در دو نوبت توصیه می‌شود.
استفاده در اسفند ماه به همراه روغن ولک به نسبت 1.5 درصد.
مصرف تترادیفون و کلوفنتزین برای مبارزه زمستانه، با نظر کارشناس به منظور تخم کشی.
مصرف تابستانه 0.5 تا 1 درصد روغن و استفاده از سم فن پیروکسی میت به همراه روغن 1 درصد برای تخم کنه ها کاربرد دارد.
منبع
معرفی کنه قرمز مرکبات- روح اله فائز، 1398