بیماری باکتریایی نواری گندم و جو

بیماري باکتریایی نواري گندم و جو به دلیل لکه هاي قهوه اي تیره اي که این بیماري روي گلوم ها ایجاد می‌کند. عامل این بیماری نوعی باکتری به نام Xanthomonas است. در اکثر کشورهاي قاره آمریکا، برخی کشورهاي اروپایی، شرق و شمال آفریقا، استرالیا و برخی کشورهاي آسیایی مانند آذربایجان، چین، گرجستان، هند، ژاپن، قزاقستان، ترکیه، یمن، مالزي، پاکستان و سوریه وجود دارد. در ایران نیز در استان هاي فارس، کرمان، خراسان رضوي، تهران، همدان، کرمانشاه، چهارمحال بختیاري، کردستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، لرستان و زنجان مشاهده شده است.

خسارت بیماری نواری باکتریایی گندم و جو

در اثر این بیماري دانه ها چروکیده و کیفیت آن ها کاهش می‌یابد. اگرچه خسارت این بیماري در اکثر مناطق آلوده در حدود 10 %و کمتر گزارش شده است؛ ولی در صورت آلودگی شدید ممکن است تا 40 % نیز افزایش یابد. در اثر این بیماري خوشه ها از 5 الی 10 درصد عقیم می‌شوند. خسارت این بیماري متاثر از درصد آلودگی برگ ها بویژه برگ پرچم می‌باشد. بررسی ها نشان داده در صورت آلودگی 50 %برگ هاي پرچم یک مزرعه گندم، 13 -8 و گاهی تا 20 درصد وزن کل دانه ها کاهش می‌یابد. همچنین عامل بیماري به عنوان هسته اولیه تشکیل یخ، به افزایش خسارت سرمازدگی کمک می نماید. در مزارع گندم که به صورت بارانی آبیاري می شوند علائم بیماري بیشتر دیده می‌شود.

علائم بیماری نواری باکتریایی گندم و جو

علائم بیماري ابتدا بصورت لکه هاي کشیده، باریک و آبسوخته (شفاف زیر نور) روي برگ ظاهر می‌شوند. در شرایط مرطوب، روي لکه ها ترشحات عسلی رنگ تولید می‌شود. این ترشحات در حضور باران، شبنم یا آب آزاد موجود در سطح گیاه بصورت قطره هاي زرد رنگ و یا صفحات نازك براق در سطح لکه ها ظاهر می‌شوند. گاهی لکه ها از نوك برگ ها به سمت قاعده برگ گسترش یافته و توسعه بیماري گاهی از بخش میانی برگ آغاز می‌شود. پس از مدتی مرکز لکه ها به بافت مرده و رنگ قهوه اي (شفاف در برابر نور) در می‌آیند. در شرایط مساعد این لکه ها به غلاف برگ و ساقه ها نیز رسیده و ساقه ها ابتدا آبسوخته و سپس قهوه اي کم رنگ و سرانجام خشک و تیره می‌شوند. در روي سنبله ظهور علائم اغلب بصورت لکه هاي قهوه اي آبسوخته تا تیره و سیاه روي تمامی یا بخشی از پوشینه هاي سنبله ظاهر می‌شود. به همین دلیل به آن chaff Black می‌گویند، که گاهی ممکن است با علائم سایر بیماري ها یا عوامل محیطی یا ژنتیکی اشتباه شوند.

کنترل بیماری نواری باکتریایی

مناسب ترین شرایط براي رشد و توسعه عامل بیماري، دماي بیش از 26 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی بالا است. این شرایط براي نفوذ و استقرار باکتري در بافت گیاهی بسیار مهم است ولی تکثیر و گسترش در بافت هاي برگ صرفاً وابسته به درجه حرارت بوده و شرایط آب و هوایی خشک (رطوبت نسبی کمتر از 30 %) پیشرفت و توسعه بیماري را محدود نمی‌کند.

آیش یا تناوب زراعی با محصولاتی به جز خانواده گندمیان

استفاده از بذور سالم و تهیه شده از مزارع عاري از آلودگی

مبارزه با علف هاي هرز خانواده گندمیان

انتقال ایمن بقایاي گیاهی مزارع آلوده و خارج نمودن از مزارع و در صورت عدم امکان، شخم عمیق و زیر خاك بردن بقایا.

عدم اجراي کشاورزي بدون خاکورزي یا کم خاکورزي در مزارع و مناطق آلوده.

کاشت ارقام مقاوم نسبت به بیماري نظیر رقم الوند، برات، سیروان، زرینه، تیرگان، شوش، بک کراس روشن، دنا و سایونز که تحمل خوبی نسبت به بیماري نشان داده اند.

اجتناب از کاشت ارقام حساسی نظیر پیشگام، میهن، پیشتاز و آفتاب در مناطق آلوده.

کنترل شیمیایی نواری باکتریایی گندم و جو

ضدعفونی بذور آلوده گندم با مخلوط قارچکش هاي دیفنوکونازول %3 FS و نوردوکس %75 WG  به میزان یک در هزار از هر کدام، بیش از 50 %از شدت بیماري در شرایط مزرعه کاسته است، که با توجه به کارایی پایین، راه کار عملی قابل توصیه نمی‌باشد.

منبع

دستورالعمل اجرایی مدیریت تلفیقی بیماري نواري باکتریایی گندم و جو-یدایی- سبزعلی