گیاه فیسالیس

 فیسالیس (Physalis peruviana) در داخل كشور با نام فيساليس و با نام انگليسي gooseberry Cape  در سرتاسر جهان شناخته شده است. مبدا و منطقه تنوع فيساليس در منطقه آند عمدتاً كلمبيا، پرو و اكوادور است و از آنجا به ساير مناطق گرمسيري و نيمه گرمسيري و حتي مناطق معتدل جهان می‌باشد. كشت فيساليس در مناطقي كه گوجه فرنگي قابل پرورش است، امكان پذير مي‌باشد . در جنس فيساليس، حدود 80 گونه داراي ميوه كروي هستند كه با يك كاسه گل متورم محصور شده‌اند. اغلب گونه‌هاي جنس فيساليس وحشي هستند، فقط 4 گونه از آنها ارزش خوراكي دارند.

توليدكنندگان اصلي فيساليس، كلمبيا ، كنيا، زيمباوه، استراليا، نيوزلند، هند و اكوادور مي‌باشند. كشورهاي اروپايي مصرف كننده اصلي فيساليس هستند كه از آن به عنوان ميوه تازه يا در صنعت دارويي استفاده مي‌كنند. خيراً اين گياه به عنوان يك محصول مهم در بسياري از مناطق گرمسيري، نيمه گرمسيري و يا حتي معتدله در سر تاسر جهان در حال گسترش است.

شکل گیاه فیسالیس

فيساليس گياهي علفي يا نيمه خشبي و يكساله در نواحي معتدل و چندساله در نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري است. ارتفاع بوته آن 1 تا 1.5 متر است، اگرچه با تربيت گياه به بيش از 2 متر نيز مي‌رسد. گلها تكي، دوجنسي و زنگوله‌اي شكل هستند و از جوانه جانبي ايجاد شده اند.

گلدهي فيساليس تا حدودي در طول روز كمتر از 8 ساعت سريعتر از طول روز 16 ساعت رخ مي‌دهد، بنابراين گياهي نسبتاً روز كوتاه است. گلدهي آن در مناطق گرم عاري از يخبندان در تمام طول سال رخ مي‌دهد و تا 70 80 روز بعد از كشت گياه، گلدهي آغاز مي‌شود. گلدهي و ميوه دهي فيساليس به رقم و شرايط آب و هوايي بستگي دارد. گلها خودگرده‌افشان هستند اما لرزش ملايم ساقه گل‌دهنده يا مقداري اسپري با آب باعث افزايش گرده‌افشاني می‌شود.

میوه فیسالیس

ميوه فيساليس از نوع سته آبدار، دايرهاي شكل و سبز تا زرد رنگ با قطر بين 12.5 تا 25 ميليمتر، وزن 4 تا 10 گرم و حاوي 100 تا 300 بذر كوچك است. ميوه فيساليس از نظر طعم و ظاهر شبيه گوجه فرنگي است اگرچه طعم ترش و شيرين در آن بيشتر احساس مي‌شود.  پس از ريزش گل، كاسه گل گسترش مي‌يابد و تشكيل يك پوسته حصيري رنگ مي‌دهد كه از ميوه بسيار بزرگتر است و آن را احاطه مي‌كند و در جهت پايين ميوه را شبيه فانوس آويزان مي‌نمايد. برداشت ميوه 60 تا 100 روز بعد از گلدهي صورت مي‌گيرد، زماني كه پوسته به رنگ زرد مايل به قهوه‌اي رنگ تغيير يابد. فصل ميوه‌دهي اواخر بهمن تا ارديبهشت است. طول عمر اقتصادي اين گياه بين 9 تا 11 ماه از اولين برداشت بوده و بعد از آن بهره‌ وري و كيفيت ميوه كاهش مي‌يابد. عمر ماندگاري ميوه پس از برداشت با كاسه گل يك ماه و بدون آن 4 تا 5 روز است.

آب و هوای مورد نیاز برای رشد فیسالیس

فيساليس در نواحي با ميانگين دماي سالانه بين 13 تا 18 درجه سانتيگراد رشد و نمو مطلوبي دارد. دامنه دماي بهينه براي آن بين 8 تا 20 درجه سانتيگراد است. فيساليس مي‌تواند دماي پائين تا 5 درجه سانتيگراد و دماي بالا تا 35 درجه سانتيگراد را تحمل نمايد اما دماي مناسب براي آن 21 درجه سانتيگراد است. دماي بالاي 30 درجه سانتيگراد باعث آسيب به گل و ميوه و افزايش پيري زودرس مي‌شود. همچنين دماي پائين (كمتر از 10 درجه سانتيگراد) مي‌تواند از رشد گياه جلوگيري كند. فيساليس مقاومت كمي نسبت به يخبندان دارد و خسارت زيادي در دماي شبانه زير -2 درجه سانتيگراد به آن مي‌رسد. گياه در طي دوره رشد به شرايط عاري از يخبندان نياز دارد، زيرا يخبندان باعث خشك شدن گياه مي‌شود. دما و نور نقش مهمي در اندازه، رنگ، ارزش غذايي، مزه و رسيدن ميوه فيساليس ايفا مي‌كنند.

در طي فصل رشد، بارندگي در حدود 1000 تا 1800 ميليمتر و رطوبت نسبي 70 تا 80 درصد براي آن مناسب است. حداقل ميزان بارندگي مورد نياز براي توليد ديم فيساليس 800 ميلي متر است. افزايش بارندگي تا 4300 ميلي متر باعث افزايش رشد و عملكرد آن مي‌شود.

خاک مناسب برای کشت فیسالیس

خاك رسي - شني با زهكشي مناسب و غني از مواد آلي (بيشتر از 4 درصد ) براي آن مطلوب بوده و pH در حدود 5/5 6/8تا براي كشت آن مناسب است. به دليل سيستم ريشه سطحي همانند گوجه فرنگي مالچ و كود آلي به نگهداري آب و مواد غذايي خاك كمك مي‌كند گیاهی به نسبت مقاوم است و در خاكهاي فقير مي‌تواند رشد كند. فيساليس قادر به تحمل شرايط شوري متوسط است.

کوددهی در گیاه فیسالیس

كاربرد 100 كيلوگرم كود نيتروژن، 60 كيلوگرم كود فسفاته و پتاسه براي فيساليس مناسب است. بور نسبت به ساير عناصر كم مصرف اهميت بيشتري دارد و كمبود آن باعث كاهش مواد جامد محلول ميوه می‌شود.

تکثیر گیاه فیسالیس

فيساليس به روش جنسي (بذر) و غيرجنسي (قلمه، خوابانيدن هوايي، پيوند زدن و كشت درون شيشه‌اي) تكثير مي‌شود. روش تكثير تجاري آن با بذر است. بذرها درصد جوانه زني بالايي ( 85 تا 90 درصد) دارند و 10 تا 15 روز بعد از كشت جوانه مي‌زنند. جوانه زني در دماي 7 تا 13 درجه سانتيگراد در شب و 22 تا 28 درجه سانتيگراد در روز تسهيل می‌شود.

منبع

فيساليس -مريم بروجردنيا- عزيز تراهي

برچسب ها : تکثیر گیاه فیسالیس , فیسالیس , كشت فيساليس , گلدهي فيساليس , میوه فیسالیس , آب و هوای مورد نیاز برای رشد فیسالیس , خاک مناسب برای کشت فیسالیس , کوددهی در گیاه فیسالیس , روش تكثير , بذر فیسالیس , کشاورزی ارگانیک , کشاورزی , اپلیکیشن کشاورزی , مشاوره کشاورزی , نهاده‌های کشاورزی , کود شیمیایی,