شوری در بسیاری از مناطق کشور ما وجود دارد ولی در برخی مناطق هم ممکن است با استفاده بیش از حد از کودهای نامناسب و به مقدار بالا تشدید شود. به همین دلیل مدیریت خاکهای شور با خاکهای غیر شور متفاوت است.
شورى آب و خاك در ايران از مشكلات عمده بخش كشاورزى است. طبق تحقيقات انجام شــده 33/7 ميليون هكتار از اراضى ايران با مشكل شورى مواجه هستند و گياهان عناصر غذايى را از محيط طبيعى خاك جذب میکنند . اثر متقابل شورى و عناصر غذايى، به گونه گياه و شرايط شورى ( شدت شورى از كم تا زياد و نوع عناصر) بستگى دارد، بهطورى كه غلظت عناصر غذايى، محدود كننده ترين عامل در شــوری های كم اســت، اما وقتى همان غلظت در محيطى با شــورى زياد به كار رود، شــورى عامل محدودكننده است، از اين رو مصرف بهينه كود براى محصولاتى كه در اراضى شــور كاشــت می‌شوند، مىتواند موجب كاهش خسارت تنش شورى (در شوریهاى كم يا متوسط) شود.
تحمل پايه‌هاى معمول مركبات به شورى بسـيار متفاوت است. ترتيب پايه‌ها از متحمل ترين به حساسترين شامل: كلئوپاترا، ماندارين، نارنج، پرتقال، سوينگل ســيتروملو، كاريزوســيترنج و رافلمون است. البته اين ترتيب با توجه به يون عامل شـورى و ویژگیهای خاكى و اقليمى منطقه می‌تواند تغيير كند. معمولا درختان گريپ فروت به شورى كمتر از پرتقالها است. شــورى می‌تواند يكى از عوامل مهم زوال درختان مركبات به خصوص در مناطق جنوبى كشور (هرمزگان، فارس و جنوب كرمان) باشد. شورى وقتى با قليائيت همراه باشد خسارت آن دو چندان اســت و می‌تواند باعث خشک شدن درختان شود. بروز علائم پوسيدگى ريشه می‌تواند يكى از علائم شورى و قليائيت در محل ريشه باشد، چرا كه موجب می‌شود عامل ثانويه قارچ به راحتى به ريشه نفوذ كند و درخت را از بین ببرد. در صورت قليائيت يا شورى بور در آب آبيارى يا خاك، مصرف تركيبات كلسـيمى مثل نيترات كلسيم در آب آبيارى يا محلولپاشى آن می‌تواند در كنترل عارضه مفيد باشد. شورى اگر ناشى از كلسـيم يا منيزيم باشد، خسارت كمترى از شورى ناشى از سديم، كلر يا بور براى درختان مركبات دارد. معمولا برای کاهش شوری استفاده از سديم و بور تركيبات كلســيمى توصيه می‌شود. استفاده از گچ به عنوان منبع كلسيم نيز مؤثر اسـت اما حلاليت گچ پايين است و موجب افزايش غلظت سولفات در محيط می‌شود كه در بعضى از مواقع ممكن است مفيد نباشد.
کودهايى كه به ازاى واحد عنصر غذايى، شاخص نمكى پايين ترى دارند براى مصرف درختان ميوه در معرض تنش شـورى، مناســب تر هستند. بنابراين كودهاى اوره و نيترات آمونيوم، كودهاى فسفرى سوپرفسفات تريپل و معمولى و كودهاى پتاسيمى، مونوپتاسيم فســفات، سولفات پتاسيم و نيترات پتاســيم براى مصرف درختان مركبات با آب يا خاك شـور، مناسـب هستند. انتخاب منابع كودى بدون يونهاى بالقوه مضر، براى مصرف در آبهاى آبيارى با شورى متوسط، موجب كاهش خسارت شورى می‌شوند. يون كلر كود كلريد پتاسيم يا يون سديم در كود نيترات سديم، يونهاى بالقوه مضر هستند. اين يونهاى ويژه (يونهاى سـديم، كلر و بور) موجب تشديد عدم تعادل يونى در درختان ميوه و همچنين در خاك می‌شوند. مديريت مناسب تغذيه و آبيارى درختان مركبات در شرايط تنش شورى، می‌تواند خسارت شورى را به حداقل برساند.
خاكهاى شـور، به طور عمده داراى كمبود نيتروژن هستند. بنابراين مديريت مصرف نيتروژن درختان ميوه در اين خاكها، اهميت زيادى در افزايش توليد و كاهش خشكيدگى سرشاخه‌ها و زوال درختان دارد.
معدنى شـدن آمونيوم در اين خاكها (به علت شورى زياد) به شدت كاهش می‌یابد و همچنين به علت غلظت زياد كلر در اين خاكها، فعاليت باكتریها نيز بســيار كم اســت. بنابراين توليد نيترات، كاهش می‌يابد و درختانى كه نيتروژن قابل جذب آنها، بيشـتر به شكل نيترات است اغلب علائم ظاهرى كمبود نيتروژن را نشان می‌دهند. غلظت كل نيتروژن در برگ درختان تحت تنش شـورى، شـاخص مناسبى براى ارزيابى وضعيت نيتروژن درختان نيسـت و توصيه می‌شود از نيتروژن پروتئينى به عنوان شاخص استفاده شود.
مصرف كودهاى نيتروژنى در اين خاكها (به شكل سرك و پخش در سطح خاك) بايد پس از آبيارى انجام شود و از مصرف سرك كودهاى نيتروژنى قبل از آبيارى اجتناب شود.
در خاكهاى شــور به دليل رسوب بيشتر فسـفر در محلول خاك، نگهدارى محكمتر فســفر محلول توســط ذرات خاك و همچنين رقابت يونى و كاهش رشد ريشه، دسترسى ريشه درختان به فســفر كاهش پیدا می‌کند، بنابراين در خاكهاى شور، به مقدار بيشترى كود فسفر نسبت به خاكهاى غير شور نياز است تا حداكثر عملكرد حاصل شود. درختان در خاكهاى شــور، كمبود پتاســيم دارند. بنابراين مصرف پتاســي معمولا در خاكهاى شــور موجب كاهش نســبت كلسيم به پتاســيم، منيزيم به پتاسيم و بهبود عملكرد می‌شود.
با افزایش شوری خاک غلظت عناصر کم مصرف مانند آهن، منگنز و روی در برگ درختان میوه کم می‌شود ولی این کمبود خیلی شدید نیست و همان مدیریتی که در خاکهای غیر شور می‌شود مناسب است.
منبع
مديريت تغذيه درختان مركبات در شرايط شورى- على اسدى كنگرشــاهى ، مجيد بصيــرت، نگين اخلاقى اميرى، حسن حقيقت نيا، عليرضا شيخ اشكورى، آرش صباح، مهرداد شهابيان، جهانشاه صالح، اميد قاسمى
تمامی حقوق مادی و معنوی این سرویس(وب سایت و اپلیکیشن)متعلق به سامانه امداد کشاورز است.